آتشکده های تاریخ ایرانی
آتشکده‌ها از جمله آثار تاریخی ایران هستند که از دوران زرتشتیان به یادگار مانده‌اند. زرتشتیان در عهد باستان عبادتگاه‌های بسیاری برای خود ساختند، اما تعداد زیادی از آن‌ها پس از ورود عرب‌ها به ایران ویران شد و تنها چند آتشکده باقی ماند.
آتشکده آذرگشنسب
آذرگشنسب یا آذرگشسب، یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین آتشکده‌های ایران است. این آتشکده در استان آذربایجان غربی، ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب و در روستایی با نام تخت سلیمان قرار دارد. از این رو، با نام آتشکده تخت سلیمان نیز شناخته می‌شود. آتشکده آذرگشنسب بیش از 3000 سال قدمت دارد و نام آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
آذرگشنسب از سه کلمه اوستایی " اسپ" به معنای اسب، "آذر" به معنای آتش و "گشن" به معنای نر تشکیل شده است. افسانه‌هایی در مورد ساخت و نام‌گذاری این آتشکده وجود دارد. بر اساس یکی از این افسانه‌ها، کی‌خسرو، یکی از قدرتمند‌ترین پادشاهان ساسانی، در هنگام گشودن بهمن‌دژ با تاریکی اهریمنی مواجه شد. در آن زمان آتشی بر یال اسب کی‌خسرو فرود آمد و جهان را روشن نمود. کی‌خسرو پس از گشودن دژ، یک آتشکده در آن مکان برپا کرد و نام آن را " آتش اسب نر" یا همان آذرگشنسب نامید. آذرگشنسب در بین پادشاهان ساسانی احترام ویژه‌ای داشت و یکی از مقدس‌ترین آتشکده‌های ایران بود.
.jpg)
آتشکده آذربرزین مهر
آذربرزین مهر، به معنای آتش مهر بالنده، یکی از 3 آتشکده مقدس زرتشتیان است. این آتشکده در استان خراسان رضوی،۴۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان سبزوار و در نزدیکی روستایی با نام فشتنق قرار دارد. آتش این آتشکده نیز مانند دو آتشکده آذرگشنسب و آذرفرنبغ، از گونه آتش بهرام می‌باشد. بهرام یا وهرام، بالاترین آتش زرتشت است. این آتش از ابتدای آفرینش وجود داشته و با نیروهای اهریمنی مبارزه می‌کرد. آتش بهرام نگهبان همه آتش‌هاست.
آتشکده آذربرزین مهر بر روی کوه ریوند، منطقه‌ای میان نیشابور و سبزوار، ساخته شده و نام آن در قدیمی‌ترین کتابهای ایرانی دیده می‌شود. البته در حال حاضر هیچ بنایی از این آتشکده یافت نشده است. به نظر می‌رسد، آذربرزین مهر، که یکی از مهم‌ترین آتشکده‌های ایران بوده است، در زمان ورود اعراب به ایران از بین رفته باشد.
.jpg)
آتشکده آدریان
آتشکده آدریان یکی از آتشکده‌های فعال ایران است. این آتشکده در تهران، خیابان جمهوری قرار دارد و قدمت آن به حدود 100 سال پیش می‌رسد. بنا به روایتی، ساخت آتشکده آدریان تهران در سال 1293 آغاز شده و در سال 1296 به اتمام رسیده است. ساخت این آتشکده را فردی با نام کی‌خسرو شاهرخ بر عهده داشته است.
آتشکده آدریان در زمینی به مساحت حدود 1300 متر مربع احداث شده است. این آتشکده دارای یک حیاط می‌باشد و بنای آتشکده در میان این حیاط قرار دارد. حیاط آتشکده بسیار سرسبز است و در میان آن یک حوض بیضی‌شکل وجود دارد. بنای اصلی آتشکده حدود 204 متر مربع مساحت دارد. در ورودی آتشکده یک درب چوبی طراحی شده و در بالای آن نیز یک کتیبه از سنگ مرمر دیده می‌شود.
.jpg)
آتشکده اصفهان
آتشکده اصفهان، که با نام آتشگاه اصفهان نیز شناخته می‌شود، یکی از جاذبه‌های شهر تاریخی اصفهان است. آتشکده اصفهان با نام اصلی دژ مهربین، یکی از 7 آتشکده مهم دوران ساسانیان بوده است. دژ مهربین در حال حاضر در هشت کیلومتری غرب اصفهان، بزرگ‌راه اصفهان-نجف آباد، بخش ماربین واقع شده است. از این رو به آن دژ ماربین نیز گفته می‌شود.
بر اساس آن‌چه در تاریخ آمده است، دژ مهربین در قرن ششم پیش از میلاد ساخته شد. در قرن سوم میلادی این دژ به نیایشگاه زرتشتیان تبدیل شد و آتش جاودان در آن روشن گردید. در حال حاضر از دژ ماربین تنها یک بنای مخروبه استوانه‌ای شکل با 8 پنجره بر روی آن، باقی مانده است. این بنا در ارتفاع 100 متری کوه آتشگاه قرار دارد و چشم‌اندازی بسیار زیبا از شهر اصفهان و طبیعت سرسبز اطراف آن را به نمایش می‌گذارد.
.jpg)
آتشکده ری
آتشکده ری، که به آن تپه میل نیز گفته می‌شود، یکی دیگر از آتشکده‌های ایران است. این آتشکده در زمان اشکانیان و برای نیایش خدایان اهورا مزدا، مهر و اناهید بنا شد. در آن زمان شهر ری اقامت‌گاه تابستانه پادشاهان اشکانی بود. بر اساس آثار تاریخی به جای مانده، به نظر می‌رسد آتشکده ری در فاصله بین قرن اول پیش از میلاد تا قرن اول پس از میلاد ساخته شده باشد.
آتشکده ری در 12 کیلومتری جنوب شرقی شهر ری و در روستایی با نام چالطرخان قرار دارد. این آتشکده از جنس سنگ، ساروج، خشت و گل بوده و بر روی یک تپه ساخته شده است. بنای آتشکده در ابتدا 20 در 25 متر بوده و اتاق‌ها و راهروهای متعددی داشته است، اما بخش عمده‌ای از ساختمان از بین رفته و امروزه تنها دو دیوار بلند با قوس‌های هلالی از آن باقی مانده است. گچ‌بری‌های بسیار زیبایی از طرح گل و حیوانات در حاشیه این دیواره‌ها دیده می‌شود.
.jpg)
آتشکده کوسان
کوسان از دیگر آتشکده‌های ایران است که از دوران ساسانیان بر جای مانده است. این آتشکده در استان مازندران، شهرستان بهشهر و در روستایی با نام کوهستان قرار دارد. بر اساس اطلاعات تاریخی به دست آمده، این بنا پس از ورود اسلام به ایران و در زمان کیوس فرزند بزرگ قباد، برادر انوشیروان ساسانی، ساخته شده است.
آتشکده کوسان بنایی جذاب و دیدنی دارد. این بنا به صورت مربعی شکل در ابعاد 5.8 در 5.8 متر و با مصالحی چون سنگ و ساروج ساخته شده است. دیوارهای آتشکده با اشکال هندسی منظم تزئین و در قسمت بالای آن نیز یک گنبد دیده می‌شود. نام آتشکده کوسان در 25 اسفند 1380 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
منبع: کایت